Standardy Ochrony Małoletnich

Niniejsze standardy obejmują zasady i procedury postępowania w celu ograniczenia nadużyć wobec dzieci, a w przypadku ich wystąpienia – zastosowania odpowiednich środków. Podstawę prawną do opracowania standardów stanowi Ustawa z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2023 poz. 1606, art. 22b, art. 22c pkt 1 i 2).

§ 1. Definicje i postanowienia ogólne

  1. Pojęcia zapisane w niniejszym dokumencie mają następujące znaczenie:
    1. „Standardy” – niniejsze Standardy Ochrony Dzieci przed Krzywdzeniem,
    2. „Pracownik” – każda osoba zatrudniona w Podmiocie leczniczym na podstawie dowolnej umowy, odbywająca staż, wolontariat lub praktyki zawodowe,
    3. „Dziecko” –  każda osoba do ukończenia 18. roku życia, w szczególności korzystająca z usług medycznych Podmiotu leczniczego,
    4. „Opiekun dziecka” – prawny opiekun dziecka,
    5. „Kierownik” – Rehabilitanci spółka z o.o. reprezentowana przez Martę Woch – Czajkowską i Jakuba Grabowskiego – Członków Zarządu,
    6. „Zgoda opiekuna” – zgoda co najmniej jednego z opiekunów dziecka (w przypadku braku porozumienia między opiekunami dziecka należy poinformować opiekunów o konieczności rozstrzygnięcia sprawy przez sąd),
    7. „Krzywdzenie dziecka” – popełnienie czynu zabronionego, w tym karalnego na szkodę dziecka przez inną osobę. Krzywdzeniem jest:
      1. przemoc fizyczna – celowe uszkodzenie ciała, zadawanie bólu lub groźba uszkodzenia ciała, w tym uderzanie, potrząsanie, szczypanie, gryzienie, podduszanie; skutkiem przemocy fizycznej mogą być złamania, siniaki, rany cięte, poparzenia, obrażenia wewnętrzne,
      2. przemoc emocjonalna – powtarzające się poniżanie, upokarzanie
        i ośmieszanie, wciąganie w konflikt osób dorosłych, manipulowanie, brak odpowiedniego wsparcia, uwagi i miłości, stawianie wymagań i oczekiwań, którym nie jest ono w stanie sprostać – ze szczególnym uwzględnieniem specyfiki potrzeb i funkcjonowania dzieci z nieprawidłowym rozwojem, w tym z niepełnosprawnościami,
      3. przemoc seksualna – angażowanie dziecka w aktywność seksualną przez osobę dorosłą; wykorzystywanie seksualne odnosi się do zachowań z kontaktem fizycznym (np. dotykanie dziecka, współżycie z dzieckiem) oraz zachowania bez kontaktu fizycznego (np. pokazywanie dziecku materiałów pornograficznych, angażowanie w oglądanie takich materiałów lub czynności seksualnych, podglądanie, obnażanie się, komentarze o charakterze seksualnym), 
      4. zaniedbywanie – niezaspokajanie podstawowych potrzeb materialnych i emocjonalnych dziecka przez opiekuna prawnego, nie zapewnienie mu odpowiedniego jedzenia, ubrań, schronienia, opieki medycznej, bezpieczeństwa, brak nadzoru nad wypełnianiem obowiązku szkolnego.
    8. „Osoba odpowiedzialna za Standardy” – Kierownik, który sprawuje nadzór nad realizacją standardów w Podmiocie leczniczym,
    9. „Dane osobowe” – każda informacja umożliwiającą identyfikację dziecka,
    10. „Zespół interwencyjny” – zespół powołany przez Kierownika w szczególnych przypadkach krzywdzenia dziecka, w skład którego wchodzą: osoby odpowiedzialne za standardy, fizjoterapeuta, oraz inni pracownicy mający wiedzę o krzywdzeniu dziecka.

§ 2. Zasady zapewniające bezpieczne relacje między Dziećmi a Pracownikami Podmiotu leczniczego

§ 2.1.

  1. Każdy kandydat do zatrudnienia w ramach procesu rekrutacyjnego podaje dane osobowe konieczne do pozyskania informacji z Krajowego Rejestru Karnego i z Rejestru Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym. W aktach osobowych przechowuje się wydruk sprawdzenia osoby w Rejestrach. Osoba figurująca przynajmniej w jednym z Rejestrów nie może zostać zatrudniona.
  2. Kierownik lub osoba upoważniona przeprowadzająca rekrutację:
    1. Przed nawiązaniem stosunku pracy lub przed dopuszczeniem osoby związanej z leczeniem, edukacją lub opieką nad dzieckiem zobowiązany jest do uzyskania informacji, czy dane tej osoby widnieją w Rejestrze Sprawców Przestępstw na tle Seksualnym (rejestr z dostępem ograniczonym) lub w Rejestrze osób, w stosunku do których Państwowa Komisja do spraw przeciwdziałania wykorzystaniu seksualnemu małoletnich poniżej 15 lat wydała postanowienie o wpisie w Rejestr,
    2. Pobiera od kandydata informację z Krajowego Rejestru Karnego,
    3. W przypadku Pracownika obcokrajowca pobiera informację z Krajowego Rejestru Karnego z państwa obywatelskiego,
    4. Pobiera od kandydata oświadczenie o państwie lub państwach, w których zamieszkiwał przez ostatnie 20 lat innych niż Rzeczpospolita Polska i państwo obywatelskie (Załącznik 2) oraz jednocześnie pobiera informację z rejestrów karnych tych państw,
    5. Pobiera podpisane oświadczenie o niekaralności (Załącznik 3) w sytuacji, gdy którekolwiek z zamieszkanych Państw nie prowadzi rejestru karnego.
  3. Wszyscy Pracownicy:
    1. szanują godność dziecka poprzez akceptację, uznawanie jego praw, rozwijanie samodzielności w myśleniu oraz pozostawianie możliwości wyrażania własnych poglądów na miarę możliwości rozwojowych,
    2. udzielają dziecku niezbędnych informacji o celu, przebiegu oraz możliwych skutkach świadczenia zdrowotnego w sposób przystępny i zrozumiały,
    3. uznają prawo opiekunów do decydowania o swoich dzieciach,
    4. zapewniają obecność opiekuna dziecka w trakcie udzielania świadczenia zdrowotnego oraz udzielają mu niezbędnych informacji dotyczących stanu zdrowia dziecka,
    5. uznają indywidualne potrzeby i możliwości dzieci, ze szczególnym uwzględnieniem rodzaju nieprawidłowości rozwojowych, w tym niepełnosprawności,
    6. przekazują zasady kultury osobistej,
    7. dbają, aby opiekun nie utrudniał procesu udzielania świadczeń zdrowotnych (np. poprzez straszenie dziecka),
    8. znają i potrafią identyfikować zachowania niedozwolone wobec dzieci,
    9. reagują na wszelkie przejawy agresji fizycznej lub werbalnej wobec dziecka, w tym również ze strony opiekunów,
    10. zobowiązują się odmówić lub zaprzestać udzielania świadczenia zdrowotnego w przypadku, gdy z okoliczności, w tym zachowania dziecka lub osób mu towarzyszących wynika, że udzielenie świadczenia może wywołać lub zwiększyć krzywdę dziecka, a względy zdrowotne się temu nie sprzeciwiają.
  4. Pracownicy znają i akceptują wymogi dotyczące bezpiecznych relacji z dziećmi, obejmujące:
    1. poszanowanie prywatności,
    2. zachowanie szczególnych zasad bezpieczeństwa w kontaktach indywidualnych, ale z uwzględnieniem potrzeby bliskich relacji z dorosłym, które są ważne i budują zaufanie,
    3. podejmowanie czynności służbowych względem dzieci w sposób jednoznaczny i nie budzący niepokoju dzieci z uwagi na stosunek podległości i możliwości rozwojowe pozwalające na rozumienie sytuacji skutkujących zniekształconą interpretacją.
  5. Udzielanie świadczeń zdrowotnych w Podmiocie leczniczym odbywa się za Zgodą opiekuna.

§ 2.2.

  1. Do działań i zachowań niedozwolonych  w relacjach Pracowników z Dziećmi należą w szczególności przemoc fizyczna, przemoc seksualna i przemoc emocjonalna oraz takie działania i zachowania, które mogą nasuwać podejrzenia i niepokój u dzieci oraz innych pracowników, co do możliwości ich wystąpienia.
  2. Zachowania zabronione wobec dzieci obejmują:
    1. stosowanie jakiejkolwiek postaci przemocy wobec dzieci, polegającej na stosowaniu kontaktu fizycznego o charakterze agresywnym, krytyki lub zachowania dyskryminującego,
    2. straszenie lub szantażowanie dziecka w celu nakłonienia do współpracy,
    3. ignorowanie lub bagatelizowanie potrzeb dziecka oraz odczuć np. lęku przed badaniem,
    4. dotykanie dziecka, w sposób który mógłby zostać nieprawidłowo zinterpretowany lub który wykraczałby poza uzasadnioną potrzebę zdrowotną,
    5. nawiązywanie kontaktów z dzieckiem w innej formie niż konieczna do udzielania świadczeń zdrowotnych,
    6. przedstawianie dziecku treści o charakterze erotycznym, pornograficznym lub prezentującym przemoc,
    7. traktowanie dziecka, jako osoby nie będącej w stanie zrozumieć przekazywanych informacji o zastosowanych metodach i procedurach leczenia. Pracownik powinien przekazać informacje w sposób zrozumiały i adekwatny do poziomu intelektualnego oraz możliwości poznawczych pacjenta,
    8. utrwalanie wizerunku lub głosu dziecka w jakiejkolwiek formie na użytek prywatny.
  3. Działania i zachowania niedozwolone wymagają niezwłocznego wdrożenia procedur zawartych w Paragrafie 3.

§ 3. Procedury interwencji w przypadku podejrzenia krzywdzenia Dziecka za strony pracowników Podmiotu leczniczego, członków rodziny i osób obcych

§ 3.1.

  1. W przypadku podejrzenia, że dziecko jest krzywdzone, Pracownik ma obowiązek:
    1. Udzielić niezbędnej pomocy stanach zagrożenia życia i zdrowia,
    2. Poinformować opiekuna o podejrzeniu krzywdzenia dziecka,
    3. Udzielić informacji o możliwościach uzyskania pomocy lub wsparcia.
  2. Czynności podejmowane i realizowane wobec Dziecka przeprowadza się w obecności Opiekuna, chyba, że z uwagi na charakter tych czynności jest to niemożliwe albo wobec Opiekuna istnieje uzasadnione podejrzenie, że jest on sprawcą krzywdzenia. W takim wypadku działania z udziałem dziecka przeprowadza się w obecności osoby pełnoletniej najbliższej.
  3. W przypadku uzyskania informacji o krzywdzeniu lub zaobserwowania przez Pracownika przejawów krzywdzenia lub podejrzenia krzywdzenia, Pracownik zgłasza ten fakt Kierownikowi. Informację należy przekazać w sposób zapewniający bezpieczeństwo i poufność danych oraz zabezpieczyć ją przed dostępem osób nieuprawnionych.
  4. W przebiegu postępowania przygotowującego do wszczęcia stosownej procedury sporządzana zostaje notatka służbowa opisująca zaobserwowaną sytuację wskazującą na krzywdzenie i dokonuje się tym samym wstępnej oceny realnego zagrożenia. Wzór notatki służbowej stanowi Załącznik 4 do niniejszych standardów.
  5. Na podstawie informacji, o których mowa w pkt. 1, Kierownik lub osoba upoważniona dokonuje weryfikacji uzyskanych informacji w szczególności poprzez:
    1. Rozmowę z Pracownikiem,
    2. Rozmowę z Dzieckiem – w miarę możliwości oraz uwzględniając wiek i stopień rozwoju dziecka,
    3. Rozmowę z Opiekunem,
    4. Weryfikację dostępnej dokumentacji,
    5. Zasięgnięcie, w miarę możliwości, opinii psychologa, prawnika lub innych ekspertów zapewniając poufność danych oraz zobowiązując ww. osoby do zachowania tajemnicy zawodowej.
  6. Po dokonanej weryfikacji Kierownik podejmuje decyzje o ewentualnym zainicjowaniu postępowania formalnoprawnego, w szczególności złożenia zawiadomienia o podejrzeniu przestępstwa lub zawiadomienia właściwego sądu opiekuńczego.
  7. W przypadku podejrzenia, że osobą odpowiedzialną za wyrządzenie krzywdy Dziecku jest Pracownik, Kierownik niezwłocznie odsuwa Pracownika od procesu udzielania świadczeń zdrowotnych Dziecku i zapewnia, aby Pracownik nie miał kontaktu z Dzieckiem do czasu wyjaśnienia sprawy. W takim wypadku Kierownik wszczyna wewnętrzne postępowanie wyjaśniające.
  8. Podejmując jakiekolwiek działania opisane w niniejszym paragrafie Kierownik jest zobowiązany zapewnić, by były one prowadzone w sposób nienaruszający prawnie chronionych dóbr Dziecka oraz innych osób, w tym w szczególności z zachowaniem bezpieczeństwa i poufności danych, a także zadbać, aby podejmowane działania w żaden sposób nie naruszały dobrostanu psychicznego Dziecka.

§ 3.2.

  1. W przypadku, gdy z rozmowy z Opiekunem wynika, że nie jest on zainteresowany pomocą Dziecku, ignoruje zdarzenie bądź stan psychofizyczny małoletniego lub w inny sposób nie wspiera małoletniego, który doświadcza krzywdzenia, Kierownik sporządza wniosek o wgląd w sytuację rodziny, który kieruje do właściwego sądu rodzinnego. Z wniosku sporządza się notatkę (Załącznik 4).
  2. W przypadku podejrzenia, że zdrowie lub życie małoletniego są zagrożone lub gdy istnieje uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa na małoletnim, Kierownik sporządza zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa i przekazuje je do właściwej miejscowo policji lub prokuratury. Z zawiadomienia sporządza się notatkę (Załącznik 4).
  3. W przypadku podejrzenia przemocy domowej Kierownik jest zobowiązany do wszczęcia procedury „Niebieskie Karty” (Załącznik 6).
  4. Wszyscy Pracownicy są poinformowani, że obowiązek wszczęcia procedury „Niebieskie Karty” w sytuacji służbowej wynika z przepisów prawa i brak podjęcia stosownych działań w tym zakresie jest zagrożony sankcjami karnymi (Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny, Dz. U. z 2022 r. poz. 1138 tekst jednolity, art. 231).
  5. Kierownik lub osoba upoważniona informuje opiekunów o obowiązku zgłoszenia podejrzenia krzywdzenia dziecka do odpowiedniej instytucji (prokuratura, policja, sąd, ośrodek pomocy społecznej).
  6. Z przebiegu całości interwencji sporządza się notatkę służbową (Załącznik 4).

§ 3.3.

  1. W ramach działań ochronnych w przebiegu interwencji dotyczącej ujawnienia krzywdzenia przygotowany zostaje plan wsparcia zawierający w szczególności:
    1. opis sytuacji rodzinnej dziecka na podstawie rozmów z dzieckiem,
    2. działania, jakie Podmiot leczniczy oferuje dziecku w celu zapewnienia poczucia bezpieczeństwa.
  2. Przy tworzeniu planu wsparcia Kierownik, w miarę możliwości, może korzystać z pomocy specjalistów, w tym psychologa, adwokata lub radcy prawnego.

§ 3.4.

  1. Wszyscy Pracownicy i inne osoby, które w związku z wykonywaniem obowiązków służbowych podjęły informację o krzywdzeniu dziecka lub informacje z tym związane, są zobowiązane do zachowania tych informacji w tajemnicy, wyłączając informacje przekazywane uprawnionym instytucjom w ramach działań interwencyjnych.
  2. W Podmiocie leczniczym w miejscu ogólnodostępnym umieszcza się informację o ogólnopolskich telefonach wsparcia:
    1. Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży 116 111,
    2. Dziecięcy Telefon Zaufania Rzecznika Praw Dziecka 800 12 12 12,
    3. Ogólnopolski telefon dla osób pokrzywdzonych przestępstwem +48 222 309 900,
    4. Ogólnopolskie Pogotowie dla Ofiar Przemocy w Rodzinie „Niebieska Linia” 800 120 002.

§ 4. Rozpoznawanie i reagowanie na czynniki ryzyka krzywdzenia Dziecka

  1. Każdy Pracownik ma obowiązek pogłębiania wiedzy w zakresie rozpoznawania nadużyć i czynników ryzyka krzywdzenia dzieci w celu nabywania umiejętności bieżącej obserwacji zachowania i stanu zdrowia, które mogą stanowić przejaw krzywdzenia.
  2. W przypadku zidentyfikowania lub podejrzenia wystąpienia czynników ryzyka lub objawów krzywdzenia dziecka Kierownik przeprowadza rozmowę z opiekunami i przekazuje informacje na temat dostępnej oferty wsparcia.
  3. W przypadku zidentyfikowania nadużyć wdrażane są procedury zawarte w Rozdziale 3.

§ 5. Zasady ochrony danych osobowych Dziecka

§ 5.1.

  1. Dane osobowe dziecka podlegają ochronie na zasadach określonych
    w Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w przypadku swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE.
  2. Pracownik ma obowiązek zachowania w tajemnicy danych osobowych, które przetwarza oraz zachowanie w tajemnicy sposobów zabezpieczenia danych osobowych przed nieuprawnionym dostępem.
  3. Dane osobowe dziecka są udostępnione wyłącznie osobom i podmiotom uprawnionym na podstawie odrębnych przepisów.
  4. Pracownik nie udostępnia przedstawicielom mediów ani się z nimi
    nie kontaktuje w zakresie informacji o dziecku i jego opiekunie.
  5. Zakaz kontaktu z mediami dotyczy także sytuacji, gdy Pracownik jest przeświadczony, iż jego wypowiedź nie jest utrwalana.
  6. O kontakcie z mediami i o zakresie przekazywanych informacji
    o dzieciach decyduje wyłącznie Kierownik z uwzględnieniem zgody udzielanej przez opiekunów.

§ 5.2.

  1. Pracownik może wykorzystać informacje o dziecku w celach szkoleniowych lub edukacyjnych wyłącznie z zachowaniem anonimowości dziecka oraz w sposób uniemożliwiający identyfikację dziecka.

§ 6. Zasady ochrony wizerunku Dziecka

§ 6.1.

  1. Podmiot leczniczy, uznając prawo dziecka do prywatności i ochrony dóbr osobistych, zapewnia ochronę wizerunku dziecka.
  2. Utrwalanie wizerunku dziecka (filmowanie, fotografowanie, nagrywanie głosu dziecka) na terenie Podmiotu leczniczego i jego upublicznianie jest dopuszczalne za zgodą Opiekuna.
  3. Upublicznienie przez Pracownika wizerunku dziecka utrwalonego z jakiejkolwiek formie (fotografia, nagranie audio-video) wymaga pisemnej zgody opiekuna dziecka.
  4. Przed utrwaleniem wizerunku dziecka należy poinformować opiekuna o miejscu i celu umieszczenia zarejestrowanego wizerunku.

§ 6.2.

  1. Pracownikowi nie wolno umożliwiać przedstawicielom mediów utrwalania wizerunku dziecka (filmowania, fotografowania) na terenie instytucji bez pisemnej zgody opiekuna dziecka.
  2. W celu uzyskania zgody opiekuna dziecka na utrwalenie wizerunku dziecka Pracownik może skontaktować się z Opiekunem i ustalić procedurę uzyskania zgody. Nie można podawać przedstawicielowi mediów danych kontaktowych do Opiekuna – bez wiedzy i zgody tego opiekuna.
  3. Wszystkie osoby nie będące Pracownikami utrwalające wizerunek dziecka na nośnikach nie mogą wykorzystywać ich w celach niezgodnych z prawem.

§ 7. Zasady korzystania z urządzeń elektronicznych z dostępem do Internetu

  1. Podmiot leczniczy nie udostępnia dzieciom możliwości korzystania z urządzeń elektronicznych z dostępem do sieci Internet.
  2. Każdy przypadek niedozwolonego korzystania przez dziecko z sieci Internet przy wykorzystaniu sieci teleinformatycznej w Podmiocie leczniczym pracownicy są zobowiązani zgłaszać Kierownikowi

§ 8. Monitoring stosowania Standardów

  1. Kierownik lub osoba przez niego upoważniona dokonuje przeglądu Standardów nie rzadziej niż raz na dwa lata, celem zapewnienia dostosowania ich do aktualnych potrzeb oraz zgodności z obowiązującymi przepisami.
  2. Kierownik monitoruje realizację Standardów, reaguje na sygnały ich naruszenia oraz proponuje odpowiednie zmiany.
  3. W przypadku wprowadzenia zmian Kierownik lub osoba przez niego upoważniona zapoznaje Pracowników ze zaktualizowaną treścią Standardów.

§ 9. Zasady i sposób udostępniania Standardów dzieciom oraz ich opiekunom

  1. Standardy są udostępniane dzieciom oraz opiekunom do zaznajomienia się w miejscu udzielania świadczeń zdrowotnych w sposób ogólnodostępny oraz na stronie internetowej pod adresem https://rehabilitanci.pl/standardy-ochrony-maloletnich/
  2. Wersja skrócona Standardów jest udostępniona w sposób określony w pkt. 1.

§ 10. Postanowienia końcowe

  1. Standardy wchodzą w życie z dniem 12 sierpnia 2024 r.
  2. Każdy Pracownik zobowiązany jest do zapoznania się ze Standardami oraz do ich stosowania.
  3. Wszelkie zmiany w Standardach wprowadza Kierownik. Postanowienie pkt 2. stosuje się odpowiednio.